Alkenler perasitler ile etkileştiğinde epoksit ve karboksilik
asit meydana gelir.
Organik halojen bileşikleri, karbon atomuna bağlı bir veya
daha çok halojen içeren organik bileşiklerdir
Sınavlarda Çımış !!!!!!!!!!
Etil klorür (C2H5Cl), lokal enestezide, özellikle diş
sağaltımında önemli narkotiktir; püskürtme ile soğuk
anestezi için kullanılır.
Metilen klorür (CH2Cl2
) de narkotik etkilidir; aynı
zamanda endüstride çok kullanılır.
Kloroform (CHCl
3
), çözücü olarak özellikle bazı
maddeleri ekstrakte etmek için kullanılır. Narkotik
olarak kloroform, solunumu, eterden daha az etkiler;
fakat toksik etkisi kalp ve karaciğer bozukluklarına
neden olabilmektedir
Karbontetraklorür (CCl4
), organik çözücü olarak
kullanılır. Karbontetra klorürün belirli bir narkotik etkisi
vardır; fakat kronik zehirlenme sonucu karaciğer
harabiyeti oluşturur.
Bromoform (CHBr3
), eczacılıkta alkol ile karıştırılarak
kullanılır; sütle birlikte boğmaca öksürüğüne karşı
etkilidir.
İyodoform (CHI3
), sarı pul şeklinde kristalleri ve
karakteristik kokusuyla tanınır, antiseptik etkilidir.
Halotan (F3C−CHClBr), bayıltıcı etkilidir; ameliyat
için narkoz olarak kullanılır.
Alkol + karboksilik asit = ester bileşikleri
tersiyer alkoller yükseltgenmezler. !!!!
Eter molekülünde oksijen üzerinde hidrojen
bulunmadığından moleküller arasında hidrojen bağları
meydana gelmez; bu nedenle eterlerin kaynama noktaları
düşüktür.
Dietil eter (C2H5
OC2H5
), kısaca eter olarak bilinir; pratikte
etil alkol+sülfürik asit karışımları ısıtılarak elde edilir; bu
nedenle bazen eter sülfürik diye de adlandırılır.
Eter, halk arasında lokman ruhu olarak bilinir; çok önceleri az
miktarda koklanmak veya suya damlatılıp içilmek suretiyle
ferahlatıcı ve rahatlatıcı olarak kullanılmıştır
1 kısım eter+3kısım alkol karışımı, Hoffman damlası olarak
bilinir; kolik tarzında ağrıları dindirmek için kullanılmıştır.
Triklorasetaldehite (kloral) su katılmasıyla uyku ilacı
(hipnotik) olarak kullanılan kloral hidrat Cl3CCH(OH)2
oluşur.
Aldehitler ve ketonlara alkol katılmasıyla yarı-asetaller
oluşur.
Aldehitler ve ketonlar tiyollerle tepkimeye girerek
tiyoasetalleri oluştururlar
Aldehitlere yükseltgenlerin etkisi, aldehitleri tanıma
reaksiyonları bakımından önemlidir. Tollens
belirteci, aldehitlerle sıcakta gümüş aynası verir.
Fehling belirteci, aldehitlerle sıcakta kiremit
kırmızısı Cu2O çökeltisi verir.
Aldehitlerin ve ketonların önemli bir reaksiyonu,
enolleşme reaksiyonudur.
Karbonil bileşiklerinin keto ve enol şekilleri, özel tipte
yapı izomerleridir. Birbirine dönüşebilen keto ve enol
hallerine tautomerler denir ve onların birbirine
dönüşümüne tautomerleşme adı verilir
Karboksilik asitler, genel formülleri RCOOH şeklinde
olan organik bileşiklerdir.
Karboksilik asitler, primer alkol ve aldehitlerin
yükseltgenmeleriyle, nitrillerin hidroliziyle elde
edilebilirler.
Aldonik, üronik, sakkarik asitler, monosakkaritin aldehit
ve/veya alkol gruplarının asit grubuna yükseltgenmesiyle
oluşurlar
Glikozun primer alkol grubunun yükseltgenmesiyle üronik asit,
aldehit grubunun yükseltgenmesiyle aldonik asit (glukonik asit
oluşur
Glukoz oksidaz da glukozu glukonik aside ve hidrojen
perokside dönüştürür.
Aldonik ve üronik asitler, laktonlar diye isimlendirilen
stabil intramoleküler esterler oluştururlar
Karboksilik asitler zayıf asitler olmakla birlikte alkali ve
toprak alkali hidroksitleri, karbonatları ve
bikarbonatlarıyla tuz oluşturabilirler; amonyak ve
aminlerle de amonyum asetat (CH3
COONH4
) ve metil
amonyum asetat (CH3
COOH3NCH3
) gibi tuzlar
oluşturabilirler.
Karboksilik asitlerin dekarboksilasyonu ile alkanlar
oluşur!!!!!!!!
Trigliseridlerin baz (örneğin NaOH) katalizli
hidrolizleri, yağ asitlerinin sodyum tuzları karışımını
verir. Olay sabunlaşma (saponifikasyon) olarak
adlandırılır, oluşan madde sabun olarak adlandırılır.
Soğukta ve asitli ortamda nitröz asitle (HNO2
) primer
aminler, diazonyum iyonu; sekonder aminler,
Nnitrozaminleri oluştururlar
Heterosiklik bileşikler, halka içi atomlarından en az
biri hetero-atom [O, N, S) olan halkalı bileşiklerdir
Üçlü ve dörtlü halkalı heterosiklik bileşikler, açı
gerginliğinden dolayı fazla kararlı yapıya sahip
değillerdir.
Beşli halkada tek hetero-atom içeren
bileşiklerden, aromatik özellikler gösteren oldukça
kararlı bileşikler olan pirol, furan ve tiyofen
önemlidirler
Pirol halkasının benzen halkasıyla
kondensasyonundan indol halkası (benzopirol)
oluşur.
Triptofan nedir: Seratonin üretiminde etkili B6 vitamini üretimini uyaran büyüme hormonlarının salınmasında
ve niyasin üretiminde gerekli aesansiyel amino asit.
Furan türevleri, hayvansal organizmada
bulunmaz, bitkilerde ise çok azdır.
Pentozlara sıcakta seyreltik mineral asitlerin etkisiyle
oluşan furfural ve bundan elde edilen tetrahidrofuran
ile heksozlara sıcakta seyreltik mineral asitlerin
etkisiyle oluşan 5-hidroksi metil furfural gibi bazı furan
türevleri önemlidir.
Beşli halkada iki hetero-atom bulunan
bileşiklerde hetero-atomlardan en az biri azottur.
Diazoller denen bu bileşikler 1,2-diazoller ve 1,3-
diazoller olmak üzere iki farklı şekilde olabilirler.
diazol biri azot biri farklı bir heteroatom
Beşli halkada hetero-atom olarak iki azot içeren
azollerden imidazol (1,3 diazol) ve pirazol (1,2
diazol) önemlidir.
İmidazol doğal halkadır. Doğada bulunan birçok
bileşikte imidazol halkası bulunur. İmidazol halkası
içeren birçok sentetik ilaç da yapılmıştır
İmidazol, yarı-eksojen bir amino asit
olan histidinde, adenin ve guanin gibi
pürin bazlarında, ürik asitte,
hidantoin gibi ilaçlarda, B grubu
vitaminler arasında yer alan biotinin
yapısında bulunur.
Histidin kalıntısı içeren birçok enzim
vardır; bunların çoğu hidrolitik
enzimlerdir ve imidazol kısmı
enzimin aktif merkezini oluşturur.
Beşli halkada hetero-atom olarak azotla birlikte
oksijen içeren diazollere oksazol, kükürt içerenlere
ise tiyazol denir.
Tiyazol doğal halkadır. Doğada bulunan birçok
bileşikte tiyazol halkası bulunur.
Tiyazol halkası, vitamin B1
(tiyamin)’in etkin
halkasını oluşturur. Tiyamin pirofosfat (TPP), pirüvik
asidi asetil-CoA’ya dönüştüren pirüvat dehidrojenaz
enzim kompleksinin dekarboksilaz kısmının bir
koenzimidir. Bir sülfonamid olan sülfatiyazol ile
antibiyotik olan penisilinin yapısında da tiyazol
halkası bulunmaktadır.
Altılı halkalı heterosiklik bileşiklerden “S” içerenler
kararsız olduğundan önemli değildir.
Altılı halkada tek hetero-atom olarak “N” içeren
piridin, “O” içeren pirilyum katyonudur
Piridin, suda ve organik çözücülerde çözünen kötü
kokulu bir sıvıdır.
Organik kimyada ve endüstride çözücü olarak,
bazik katalizör olarak ve bazı piridin türevlerini
sentezlemek için kullanılır
Önemli piridin türevlerinden bazıları: Piridoksin
(vitamin B6
), nikotinik asit (niasin), nikotinamit adenin
dinükleotid (NAD+
), nikotinamit adenin dinükleotid
fosfat (NADP+
Piridin halkası bitişik benzen türevleri,
benzopiridinler olarak bilinirler.
Piran halkası bitişik benzen türevleri benzopiranlar
olarak bilinirler <pirilyumlar için>
Kumarin türevleri ve kromon türevlerinden olan
flavonlar doğada, bitkilerde yaygın olarak
bulunurlar.
Altılı halkada hetero-atom olarak iki azot içeren
heterosiklik bileşikler, piridazin (1,2-diazin),
pirimidin (1,3-diazin), pirazin (1,4-diazin) ve bunların
benzen halkası ile bitişik türevleridir.
Pirimidin (1,3-diazin) halka sistemi, doğada en yaygın
bulunan bir heterosiklik halka sistemidir.
Vitamin B1
(tiyamin)’de, riboflavinde ve folik asitte pirimidin
halkası vardır.
Yaşamın özünü oluşturan nükleik asitlerde bulunan urasil,
timin ve sitozin, pirimidin türevleridirler
Pirimidinin imidazol bitişik halkalı türevleri pürinler olarak
bilinirler.
Yaşamın özünü oluşturan nükleik asitlerde bulunan adenin
ve guanin, pürin türevleridirler.
Kahve ve çayın etkin bileşiği olan kafein, çayda bulunan
teofilin ve teobromin de pürin türevidirler
Pirimidin(1,3-diazin) ve pirazin (1,4-diazin)
halkalarının kaynaşmış şekli pteridin halka sistemi
olarak bilinir
Pteridin halkası, suda çözünen vitaminlerden olan
folik asidin ve riboflavinin yapısında bulunur.
Yükseltgenme-indirgenme tepkimelerinde görevli
enzimlerin koenzimi olan flavin adenin mononükleotid
(FMN) ve flavin adenin dinükleotidin (FAD) yapısında
pteridin halkası bulunmaktadır.
İzoprenoidler, 5 karbonlu bir alken olan izoprenden
(2-metil-1,3-butadien) türeyen bileşiklerdir.
Doğada yaygın olarak bulunan izoprenoidler,
terpenler ve steroidlerdir.
Terpenler, izopren (2-metil-1,3-butadien) oligomerleri
olarak tanımlanabilirler
Terpenler, doğada yaygın olarak bulunan bileşiklerdir.
Genellikle bitkilerde bulunurlar ve küçük moleküllü
olanlar bitkilerin yaprakları, çiçekleri ve meyve
kabuklarının seçkin kokularını oluştururlar.
İzopren oligomerlerinden;
C10 olanlara monoterpenler denir.
C15 olanlara seskiterpenler denir.
C20 olanlara diterpenler denir.
C30 olanlara triterpenler denir.
Steroidlerin en önemli üç sınıfı; steroller, safra
asitleri ve steroid hormonlardır
deont 3
Taberi 'firdevsul hikmeyi' yazdı.
ilk defa yavru atma abartus hadisesini yazan bilgindir.
diş hastalıkları ve dişlerin sabitlenmesi üzerine problemlerin çözümünü araştırır.
Ahmed ed dineveri eczacılık ve farmokognazi ile uğraşmıştır
kitabun nebatı yazdı.
ebu bekir er razi
beytül hikmenin sürekli içinde olduğu için büyük bir bilgi hazinesi vardır.
El havi fit tıb önemli eseridir.El Havi fit tıp muazzam bir Tıp ansiklopedisi
El-Havi fit-Tıb ilk defa 1279-1280 yıllarında Antakya’lı Faraç İbni Salim
tarafından Latince ’ye tercüme edilmiştir.
yine er razinin bir kitabı camiul kebir
Cremonali gerard tarafından latinceye çevrilmiştir.
et tıbbil munsari adlı kitabı başka bir eseridir.
Er razi dünyada ilk defa psikolojik bir eser yazıyor ve et tıbur ruhani
+taksimül illel
el fisül fit tıb
el medhal ile tıb
et tibbul munık
el kabi fittıb
sıretul hukame
er-Razi için çocuk tabiplerin babası
e almıştır.
Yine öldürücü hastalıklar adıyla bilinen ‘’İlelul Katile’’ bir başka eseridir.
Zehirler ve panzehirler hakkında yazmış olduğu bu kitap dönemine göre iyi bir
toksikoloji kitabıdır.
Özellikle çocuklarda baş ağrısı, bademcik, boğaz ağrıları gibi hastalıkların çok
kısa sürede tedavi edilebileceğinden bahseden‘’Bûrûs-saah’’ adlı eserdir.
zamanında el kındiyi eleştiren bir kitabı mevcuttur
Er-Razi tıp tarihinde ilk defa hayvan bağırsaklarından imal ettiği iplikleri
ameliyatta kullanmıştır. Yine derin yaralarda fitil uygulanması
önemli bir farmasötik şekil olup günümüzde de aynı şekilde kullanılmaktadır.
İlaç yapımında ‘’beyaz kurşun merhemi’’ (dilüe Pb Subasetat)ilk defa Razi
tarafından kullanılmıştır Ebubekir Er-Razi kuşkusuz yirminci yüzyılın başına kadar ve bugünün de bazı
prensipleri dahil olmak üzere bütün dünyada gelmiş-geçmiş en büyük tabip ve
tıp otoritesi olarak kabul edilir
Ali bin abbas el mecusi
+Kamılus Sinaatı't Tıbbıye (The Complete Art of Medicine)
Bugün Ali bin Abbas’ın kitapları birçok kütüphanede yazma eser olarak mevcut olup tüm
dünyaya dağılmıştır. İlk dönemlerde Latinceye çevrilmiş sonra Avrupa'nın hemen bütün
dillerine çevirileri yapılmıştır. Salerno tıp fakültesinde yıllarca başucu tıp kitabı olarak
okutulmuştur.
deont 4
ebu ali hüseyin bin abdullah bin sina
Hocasının kendisine tavsiyesi şudur; -‘’sakın ilimden başka bir şeyle uğraşma’’. !!!!!!!!!
Bir gün kitapçılar çarşısında satın aldığı bir eseri eve getirdiğinde Farabi'nin El Ibane adlı eseri olduğunu fark
eder. İşte bu kitap tam da aradığı ve kafasındaki problemleri çözecek olan kitaptır.
Bir dönem felsefe ile uğraştığı için Gazneli Mahmut'a şikayet edilir ve sapık olduğu, dinden çıktığı, üzerine baskı
yapılması gerektiği söylenir.
Bir dönem felsefe ile uğraştığı için Gazneli Mahmut'a şikayet edilir ve sapık olduğu, dinden çıktığı, üzerine baskı
yapılması gerektiği söylenir.
Bu dönemde sarayın hem veziri hem tabipliğini yapar bu şehirde. Bu dönemde 4 ay kadar hapsedilir ve
hapisteyken ‘’Kitab-ul Hidaye’’, meşhur kitabı ‘’Hay bin Yakzan’’ ile ‘’Kitabul Kulenc’’ adlı eserlerini yazar.
İbni Sina'nın El-kanun fi't-Tıb kitabı Cremonalı Gerard tarafından Arapçadan Latince 'ye 12. yy’da tercüme
edilmiştir. 1473 yılından itibaren Roma'da, Milano'da, Venedik’de 1476, 79, 82, 88, 1500, 1527, 1544, 1595, 1608
yıllarında defalarca basılmıştır.
El Edvıyetul Kalbıyye: İbni Sina'nın önemli bir
diğer eseri olup kalp ile ilgilidir. 16 bölümden oluşan
bu eser birçok alt başlıktan müteşekkildir
+El urcuze fit tıb
bir bitki hakkında bir kitap yazmıştır hindiba bitkisi!
-Danışname İ Alaiyye : Arapça adıyla daha çok meşhur olan bu kitabın İbn Sina’nın Farsça olarak yazdığı bir
eserdir. Bu eser Büveyhi emiri Alauddevle Muhammed bin Rüstem adına yazılmış ve ithaf edilmiştir.
-Kitabun Necat: İbni Sina'nın özet bir eseri olup Şifa adlı kitabının daha kolay anlaşılabilir kısa bir özeti şeklinde
bir kitaptır. Bu kitabın İbranice, Latince, Almanca, İngilizce ve birçok diğer dillerde birçok defa basımı yapılmıştır.
Türkiye'de Prof. Dr. Hüseyin Atay tarafından basımı yapılmış olup el yazması nüshaları dünyanın değişik
kütüphanelerine dağılmıştır. Ülkemizde de el yazması nüshaları değişik kütüphanelerde mevcuttur.
-Risaleti aksamil hikme: İbni Sina bu kitabında tabiatın ilimlerini tek, tek ele alıp ‘’hikmet’’in kısımlarını tetkik
eder. Bu kitap dünyanın değişik kütüphanelerinde birçok el yazması nüshası ile mevcut olup İstanbul'da da
yayınlanmıştır(1880). Bundan on bir yıl sonra Hindistan'da basılmış, aradan 12 yıl geçtikten sonra Hindistan'da
ikinci baskısı yapılmıştır.
-Uyunul hikme: İbni Sina'nın bu eseri tabii ilimler ve metafizik hakkındadır. İlk dönemde Süryanice başta
olmak üzere Latince ve günümüze kadar birçok diğer dillere tercüme edilmiştir. Aynı kitabın ünlü filozof
Fahreddin er-razi tarafından yapılmış bir açıklamalı baskısı da mevcuttur. Bu kitap ‘’’hikmet'in gözleri’’’ anlamını
taşımakta olup Hikmet'e giden istikametin, hikmet yolunda görülebilecek faziletleri ve erdemlerin felsefi ve edebi
bir dille açıklar.
-Risaletul kader: Kader ile ilgilidir. Fransızca, Türkçe vd. dillere çevirisi mevcuttur.
-Risaletul mead: Ahiret hayatına dair bir eserdir.
-El Mebde'vel Mead: Metafizik ve ahlaka dair bir eseridir. Hayatin başlangıcında ahirete kadarki yasamı felsefi
bir dille ele alır
Ali bin İshak Kehhal
Arapça’da ‘’kehhal’’’ göze sürme çeken, göz sürmesi satan anlamında kullanılsa da gerçekten esas anlamı göz
Tabibi, göz doktoru anlamında kullanılır. Ali Bin İshak göz üzerine özelleşmiş bir insandır.
Yazarın aynı zamanda hayvanların yararlarını anlatan ‘’Menafiil hayevan’’ bir eseri daha mevcuttur. Bir başka
küçük eseri de göz hastalıklarına ilişkin soru ve cevaplardan oluşan bir eserdir.
İbn Butlan sadn Butlan
Ali Bin Rıdvan ile olan mektup üzerinden
tartışmalarıdır. İbn Butlan tartışmalar esnasında çok dikkatli ahlaklı zarif tavır takınan taraf olmuştur.
Bir dönem Hristiyanlığın önemli bir merkezi olan Antakya'da
kalmış, burada da bir hastanenin inşasına ve kurulmasına öncülük etmiştir.
+takvimus sıhha
+davetil etibba
+el medhal ile tıb
El Makale Fi Şurbid-deva'
-Sakyul Edviyetil Müshile Ve Terkibıha
-Makale Fi Keyfiyetı Duhulil Ğıda Fil Bedeni Hadmihi Ve Hurucihi
-El Mısriyye
-Vakatül Etibba
-Makale Fi Mudavati Sab
Said bin Hibetullah el Bağdadi
İbni Tilmiz gibi meşhur bir tabibin öğrencisidir.
-El Muğnı Fi Tedbiril Emrad Ve Marifetil İlel Vel A’rad.
-Kıtabu Halkil Insan
-El Esbab Vel Alamat
-Makale Fi Terkibil Edviye
-Makale Fi Zikril Hudûd Vel Furûk
Evhaduz Zaman Ebul Berekat
En önemli özelliği çağının en iyi psikiyatristi olmasıdır. İyi bir tabip olan Ebul
Berekat İslam toplumunda yaşamasına rağmen hiçbir zaman dini ve düşüncesi
sorun olmamıştır. ileri yaşlara kadar Yahudi olarak yaşadığı son dönemlere doğru
Müslüman olduğu bilinmektedir.
+kitabun nefis
İbn Tilmiz
el mucezul bimaristan
kaba ölüm her bin kişiden kaçı ölüyor
oranlarda hastalık bölü sağlık kız bölü erkek yap
hızlarda olay bölü tümü yapıyoruz
nedene özel ölüm hızlarında hastalık bölü yıl ortası nüfus
bebek 1 yaşa kadar yani 365 güne kadar sayılıyor.
bebek ölüm hızı 1 yaş doldurmadan ölen bölü canlı doğum
bebeğin canlılık belirtileri
(apgar)
activity kas tonusu
pulse nabız
grimace refleks
appearance cilt rengi
respiration solunum
neonotal 28 günlük bebek
erken neonotal 7 günlük bebek
geç neonotal 8 ile 28 arası
post neonotal 29 ile 365 arası
perinatal gebelik sağlığı ölçümü hesaplanırken tüm doğumlar ele alınır.
yaşa özel orantılı ölüm özel bölü tüm ölümler
Fatalite (Letalite hızı)
Hastalıktan ölen bölü hastalığa yakalanan
özel ölüm hastalıktan ölen bölü tüm ölümler
kaba doğum hızı
canlı doğum bölü yıl ortası nüfus
genel doğurganlık hızı doğum bölü yıl ortası doğurgan karı
yaşa özel doğurganlık doğum bölü belli yaş karı sayısı
Doğurganlık ileri yaşlarda fazla ise, trizomi veya konjenital anomali riskleri hakkında ailelere bilgi verilmelidir.
toplam doğurganlık hızı hesaplanırken 15 49 yaş arası karıların 5er yıl aralıklı doğum hızları teker teker toplanır.
morbidite hastalık hızları:
prevalans hızı her 100 kişiden kaç kişi hasta oluyor
eski ve yeni kanser bölü toplam nüfus
insidans yeni vaka sayısını verir
yakalanan yeni kişi bölü risk altındaki nüfus( hasta olanları çıkar geri kalan risk grubudur)
Paramesyum Nedir?
Sili canlılara paramesyum denmektedir. Tek hücreli canlılar grubuna girmektedir. Protozoa grubu içerisinde yer alan canlılardır. Genellikle sili protoza denildiğinde paramesyumlar akla gelmektedir. Protozoalar ökaryat canlılar olmasına rağmen tek hücreli canlılar sınıfındadır.
Paramesyumun çeşitlerine bakıldığında kesin bir şey söylenememektedir. Çünkü sınıflandırılması hala sürmektedir. Kesin bir sayı verilmese bile 14 veya 15 çeşit paramesyum türü olduğu bilinmektedir.
Paramesyum Nasıl Beslenir?
Paramesyumlarda küçük çekirdek, büyük çekirdek, sil, trikosist, kontraktil koful, hücre ağzı, hücre anüsü ve pelikula bulunur. Hepsinin görevleri birbirinden farklıdır.
Paramesyum sınıfı canlılar dış ortamda hazır bulunan besinler ile beslenmektedir. Bu beslenme şekline heterotrof denmektedir. Ayrıca paramesyumlar fotosentez yapmazlar.
Paramesyumlarda hücre anüsü ve ağzı bulunmaktadır. Besinler burada hücre içine ve ağzına alınır, Daha sonra lizozom organelinde sindirilir. Oluşmuş atık ürünler ise hücre anüsü tarafından dışarı atılır.
Paramesyumun Başlıca Özellikleri
Paramesyumun özellikleri normal hayvanların özelliklerinden farklıdır. Fakat özellikleri farklı olsa bi,le canlı organizmalar sınıfına dahildir. Paramesyumların göz, kulak, beyin, kalp gibi organları bulunmaz. Fakat yiyecek, üreme ve sindirme gibi yaşam süreçlerine katılabilirler. Paramesyumların yaptıkları tüm bu işlemler gözle görülemez. Mikroskopta izlenebilir.
Paramesyum sınıfı canlı sınıfının belli başlı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Paramesyumlar tatlı sularda yaşayan canlılardır.
- Paramesyumlar hücre çeperi taşımazlar.
- Vücutlarının dış yüzeylerinde siller bulunur. Bu siller hareket etmeye ve besinleri yakalaya yaramaktadır.
- Trikosist adı verilen savunma iğneleri ise sillerin aralarında yer alır.
- Paramesyumlar kontraktil koful taşırlar.
- Çift çekirdekli canlılardır.Biri büyük çekirdek, diğeri ise küçük çekirdektir.
- Büyük çekirdek eşeysiz üremeyi kontrol ederek hücreyi yönetir.
Küçük çekirdeğin görevi ise eşeyli üremeyi kontrol etmektir.
- Paramesyumlarda koruyucu bir örtü bulunur. Bu örtünün adına pelikula denir.
- Hem eşeyli, hem de eşeysiz olarak çoğalabilirler.
- Eşeysiz üremede enine bölünürler, eşeyli üremede ise konjugasyon ile çoğalırlar.
- Paramesyumların dış kaplamaları sert ve terlik şeklindedir.
- Hücre dış zarları sert ve esnektir. Bu nedenle zarlar hafif bükülebilir.
Canlı organizmaların biyolojik dünyası harika olaylarla doludur. Hiç şüphe yok ki doğanın güzelliğini olduğu gibi görebilir ve tadını çıkarabilirsiniz, ancak mikroorganizmaların özelliklerini ve büyüleyici özelliklerini mikroskop altında gözlemlemeye başladığınızda doğanın gerçek güzelliği görülebilir. İşte o zaman doğanın ihtişamı ile büyüleneceksiniz. Paramecium, tek hücreli siliate protozoonların bir grubudur.
Paramecium
Parameciumun özellikleri normal hayvanların özelliklerinden farklı olmasına rağmen, canlı organizmalar grubuna aittir ve canlı dünyanın bir parçasıdır. Paramecium'un gözleri, kulakları, beyinleri ve kalbi yoktur; ancak yine de, yiyecek, sindirim ve üreme gibi tüm yaşam ve büyüme süreçlerine katılırlar ve tüm bu işlemleri bir mikroskopta izleyebilirsiniz.
Paramecium boyutu yaklaşık 50 ila 350 μm arasında değişir. Hücrenin, senkron hareketle (tırtıl gibi) hareket etmesine izin veren siller ile (hücrenin kısa, saçlı projeksiyonları) örtülür. Bu, hemen hemen her tür su ortamında bulunan iyi çalışılmış tek hücreli organizmalardan biridir. Tatlı suyun bulunduğu ortamda yayılır ve özellikle et parçalarında bulunur. Son zamanlarda, okyanuslarda bazı yeni Paramecium türleri keşfedilmiştir.
Paramecium genellikle bakteri, diğer küçük hücreler, maya veya küçük yosunlar ile beslenirler. Kilik, yemeğini yakalamaya yardımcı olur ve bu yiyecek daha sonra gullet adı verilen küçük bir tüpe indirilir ve protoplazmaya veya hücrenin doldurulmasına yol açar. Besinler küçük vakuollerle tutulur.
Kontraktil vakuollerden bir çift aşırı suyunu hücrenin dışına pompalar. Su, hücrenin çevresinden ozmoz ile emilir ve ozmoregülasyon işleminden bir çift vakuol sorumludur (organizmadaki sıvıların ozmotik basıncının düzenlenmesi). Oksijen ve karbon dioksit, paramecium hücrenin hücre zarından geçer.
Hareket
Parameciumun sert dış kaplaması ona kalıcı bir 'terlik' şekli verir. Hücrenin dış zarları "pelicle" olarak bilinir. Sert ve esnektir. Bu zardan dolayı yüzeyin bir miktar bükülmesi mümkündür. Sil adı verilen yapılar parameciumu taşımaya, hareket ettirmeye yardım eder. Yaklaşık 2,700 μm / saniyelik hızlarda (saniyede 12 gövde uzunluğu) hareket edebilirler. Şaşırtıcı paramecium olgularından biri, normalde tirbuşon şekilde ilerlemesine rağmen olumsuz bir durumla karşılaştığında yönünü tersine çevirebilme yeteneğine sahip olmasıdır! Bu deneme yanılma davranışını gözlemlemek mikroskop ile nefes kesici bir şeydir.
Üreme
Oral yive sahip olmakla birlikte, parameciumun anal gözenekleri, hücrenin su içeriğini ve iki çekirdeğini düzenleyen iki kontraktil vakuol bulunur. Makro-çekirdek adı verilen daha büyük çekirdek, hücre fonksiyonlarının çoğunun düzenlenmesinde önemli bir rol oynamakta, mikro çekirdek olarak adlandırılan daha küçük çekirdek, parameciumun reprodüksiyonundan sorumludur.
Paramecium'da üreme genellikle hücre bölünmesi ile yani aseksüel olarak gerçekleşir; ancak tek hücreli organizma, konjugasyon denilen bir süreçle genetik bilgiyi bile değiştirebilir. Tıpkı amip gibi, paramecium hücresi de bölünür (fisyon). Başlangıçta, daha küçük çekirdek, kendisini iki yarıya bölüyor ve her yarısı, paramecium'ın her iki ucuna geçiyor. Sonra büyük çekirdeği bölüşür ve bütün paramecium bölünür.
Konjugasyon süreci boyunca iki paramecium ağız oluklarına katılır ve aslında küçük DNA paketlerinden başka hiçbir şey olmayan mikro çekirdeği birbiriyle değiştirir. Birlikten sonra, hücreler, kız hücrelerini anne-babanın her birinden DNA ile üretirler.
Paramecium gerçekleri, paramecium tek hücreli bir organizma olmasına rağmen, hücrenin hayatta kalması için gereken her şeyi içerdiğini bildirir. Çoğu paramecium mikroskopiktir ve bugüne kadar 80.000'den fazla farklı paramecum türü tespit edilmiştir. Çıplak gözle görülebilse de, paramecium yapısını ve davranışını incelemek için mikroskop gerekir.
Terliksi hayvan, paramesyumlar (Paramecium) olarak da bilinir, silli protozoaların en çok bilinen örneklerinden birisidir; genellikle silli protozoaların temsilcileri olarak çalışılır. Terliksi hayvan; tek hücreli ve terlik şeklindedirler ("terliksi hayvan" ismini alma sebepleri budur). Boyları, türlerine göre 30 veya 500 mikrometre arasında değişir. Basit silleri, vücutlarını kaplar; ve diğer peniculidlerde olduğu gibi göze çarpmayacak şekilde birleşik ağızsal siller de içeren derin bir ağızsal boşlukları bulunur.
Ozmoregülasyon işlemi, etraftan ozmos basınçla emilmiş olan suyu aktif olarak dışarı çıkaran bir çift kontraktif koful tarafından gerçekleştirilir. Terliksi hayvanlara genellikle temiz su ortamlarında ve kir tabakalarında rastlamak mümkündür. Terliksi hayvanlar, asidik ortamlara ilgi gösterirler. Genellikle eşeysiz olarak ürerler; ama yeterli besin maddelerinin bulunmadığı ortamlarda da konjugasyona başvurabilirler.
Terliksi hayvanların türlere ayrımında şimdilik hala bazı değişikler yapılmaktadır; örneğin P. aurelia kısa bir süre önce 14 türe ayrılmıştır; geriye kalanlar sırasıyla:
"Paramecium'un dış gövdesini kaplayan saç benzeri cilia sürekli hareket halindedir ve organizmanın saniyede kendi uzunluğunun dört katı hızda ilerlemesine yardımcı olur. İlerken, yiyecekleri gırtlağıniçine itmeye yardımcı olan ekseninde döner. Cilia'nın hareketini tersine çevirerek geriye doğru hareket edebilir.
Gıda, fagositozolarak bilinen bir süreçte cilia'nın gırtlağı ittiği gıda vakuollerine girer ve hidroklorik asit ve enzimler yardımıyla sindirilir (Raven ve Johnson 1996). Sindirim tamamlandığında, kalan gıda içeriği sitotproct olarak bilinen peliküllere boşaltılır. Osmoregülasyon, hücrenin her iki ucundaki bir çift kontrantil vakuol tarafından gerçekleştirilir ve bu da osmoz tarafından emilen suyu çevreden aktif olarak dışarı atar.
Paramesyum prokaryot mudur?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi paramesyumlar ökaryot canlılardır. Çekirdekleri ve zarla çevrili organelleri vardır. Bu sorunun sorulmasının nedeni paramesyumların tek hücreli canlılar olmasıdır.
Paramesyum bakteri midir?
Hayır. Paramesyum tek hücrelidir ama bakteri türü değildir. Bakteriler prokaryot canlılardır. Paramesyum ise daha gelişmiş yapıda ve ökaryottur.
Paramesyum nasıl ürer?
Paramesyumlar çoğunlukla eşeysiz olarak ürerler. Ancak yeterli besinin olmadığı durumlarda konjugasyon da yaparlar.
Paramesyum ile terliksi hayvanın farkı nedir?
Terliksi hayvan paramesyumun diğer adıdır. Aynı canlı oldukları için arada pek bir fark yoktur.
Paramesyum fotosentez yapmaz. Kendi besinini üreten bir canlı değildir. Besinleri dışarıdan alır. Yani tüketicidir. Fotosentez yapan tek hücreli ökaryot canlı öglenadır.
Paramesyum besinlerini nasıl alır?
Paramesyumda sillerin olduğu dış yüzeyde hücre yutağı denen bir alan bulunmaktadır. Beslenme bu alan aracılığıyla sağlanır. İçeri alınan gıda besin kofulu aracılığıyla paketlenir ve sindirime hazırlanır. Daha sonra solunum ve boşaltım ile metabolizma devam ettirilir.
Paramesyum tek hücreli mi?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi paramesyumlar tek hücreli canlılardır.
Paramesyumda siller ne işe yarar?
Paramesyumun dış yüzeyinde bulunan siller aktif hareket etmesini sağlar. Siller koordineli bir şekilde çalışıp canlıyı bir ortamdan başka bir ortama aktarırlar.
Kaç çeşit paramesyum bulunmaktadır?
Paramesyumların sınıflandırılması hala sürmektedir. Yeni keşfedilen bir canlının bu gruba dahil edilip edilemeyeceği tartışmalara neden olmaktadır. Bu nedenle kesin bir sayı vermek şu an için mümkün değildir. Ancak 14 – 15 mertebesinde paramesyum türü olduğu sanılmaktadır.
 |
| business |
Endoplazmik Retikulum
ve bitki hücrelerinde
kanalcık ve kesecikler
oluşur
bulunup bulunmamasına göre iki tiptir: Düz ve Granüllü ER
Düz veya Granülsüz ER
👉 Düz ERde sentez işi ernin zar kısmında olur. Yağ yapılı maddelerin sentezinde aktif rol alır. Örneğin:
Karaciğer Paranşim Hücreleri, Yağ hücreler, Steroid hormon sentezleyen endokrin bezler.
Kanallar (sisternalar); hücre içi madde dağıtımını ve taşınımını, hücrede asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden bir çeşit odacıklar içinde oluşmasını ve hücrenin mekanik etkilere karşı daha dayanıklı olmasını sağlar
Kanalcıklar sistemi sabit değildir, gelişim ve işlev durumuna göre yapısı hızla değişebilir. • Hücre bölünürken kaybolur, daha sonra yeniden oluşur. • Hücre yaşlandıkça ER'un işlevleri ve kanalcıkların birbiriyle ilişkisi azalır
Karbonhidrat ve lipit sentezi yapan hücrelerde daha çok bulunur. • Granülsüz endoplazmik retikulum özellikle kas hücrelerinde kalsiyum depolar
Granüllü Endoplazmik Retikulum
Bitki hücrelerinde peroksizomların görevlerine örnek vermek gerekirse;
