Tıbbi Biyoloji Notlar : T. Ç.

 

Bu Hafta Biyokimyada Ne Öğrendim?( Tıp Fakültesi 1. Sınıf)

 Alkenler perasitler ile etkileştiğinde epoksit ve karboksilik

asit meydana gelir.

Organik halojen bileşikleri, karbon atomuna bağlı bir veya

daha çok halojen içeren organik bileşiklerdir

Sınavlarda Çımış !!!!!!!!!!

Etil klorür (C2H5Cl), lokal enestezide, özellikle diş

sağaltımında önemli narkotiktir; püskürtme ile soğuk

anestezi için kullanılır.

Metilen klorür (CH2Cl2

) de narkotik etkilidir; aynı

zamanda endüstride çok kullanılır.

Kloroform (CHCl

3

), çözücü olarak özellikle bazı

maddeleri ekstrakte etmek için kullanılır. Narkotik

olarak kloroform, solunumu, eterden daha az etkiler;

fakat toksik etkisi kalp ve karaciğer bozukluklarına

neden olabilmektedir

Karbontetraklorür (CCl4

), organik çözücü olarak 

kullanılır. Karbontetra klorürün belirli bir narkotik etkisi 

vardır; fakat kronik zehirlenme sonucu karaciğer 

harabiyeti oluşturur.

Bromoform (CHBr3

), eczacılıkta alkol ile karıştırılarak 

kullanılır; sütle birlikte boğmaca öksürüğüne karşı 

etkilidir. 

İyodoform (CHI3

), sarı pul şeklinde kristalleri ve 

karakteristik kokusuyla tanınır, antiseptik etkilidir. 

Halotan (F3C−CHClBr), bayıltıcı etkilidir; ameliyat 

için narkoz olarak kullanılır.

Alkol + karboksilik asit = ester bileşikleri

tersiyer alkoller yükseltgenmezler. !!!!

Eter molekülünde oksijen üzerinde hidrojen 

bulunmadığından moleküller arasında hidrojen bağları 

meydana gelmez; bu nedenle eterlerin kaynama noktaları 

düşüktür.

Dietil eter (C2H5

OC2H5

), kısaca eter olarak bilinir; pratikte 

etil alkol+sülfürik asit karışımları ısıtılarak elde edilir; bu 

nedenle bazen eter sülfürik diye de adlandırılır. 

Eter, halk arasında lokman ruhu olarak bilinir; çok önceleri az 

miktarda koklanmak veya suya damlatılıp içilmek suretiyle 

ferahlatıcı ve rahatlatıcı olarak kullanılmıştır

1 kısım eter+3kısım alkol karışımı, Hoffman damlası olarak 

bilinir; kolik tarzında ağrıları dindirmek için kullanılmıştır.

Triklorasetaldehite (kloral) su katılmasıyla uyku ilacı 

(hipnotik) olarak kullanılan kloral hidrat Cl3CCH(OH)2



oluşur.

Aldehitler ve ketonlara alkol katılmasıyla yarı-asetaller 

oluşur.

Aldehitler ve ketonlar tiyollerle tepkimeye girerek 

tiyoasetalleri oluştururlar

Aldehitlere yükseltgenlerin etkisi, aldehitleri tanıma 

reaksiyonları bakımından önemlidir. Tollens 

belirteci, aldehitlerle sıcakta gümüş aynası verir. 

Fehling belirteci, aldehitlerle sıcakta kiremit 

kırmızısı Cu2O çökeltisi verir.

Aldehitlerin ve ketonların önemli bir reaksiyonu, 

enolleşme reaksiyonudur.

Karbonil bileşiklerinin keto ve enol şekilleri, özel tipte 

yapı izomerleridir. Birbirine dönüşebilen keto ve enol 

hallerine tautomerler denir ve onların birbirine 

dönüşümüne tautomerleşme adı verilir

Karboksilik asitler, genel formülleri RCOOH şeklinde 

olan organik bileşiklerdir.

Karboksilik asitler, primer alkol ve aldehitlerin

yükseltgenmeleriyle, nitrillerin hidroliziyle elde 

edilebilirler.

Aldonik, üronik, sakkarik asitler, monosakkaritin aldehit 

ve/veya alkol gruplarının asit grubuna yükseltgenmesiyle 

oluşurlar

Glikozun primer alkol grubunun yükseltgenmesiyle üronik asit, 

aldehit grubunun yükseltgenmesiyle aldonik asit (glukonik asit 

oluşur

Glukoz oksidaz da glukozu glukonik aside ve hidrojen 

perokside dönüştürür.

Aldonik ve üronik asitler, laktonlar diye isimlendirilen 

stabil intramoleküler esterler oluştururlar

Karboksilik asitler zayıf asitler olmakla birlikte alkali ve 

toprak alkali hidroksitleri, karbonatları ve 

bikarbonatlarıyla tuz oluşturabilirler; amonyak ve 

aminlerle de amonyum asetat (CH3

COONH4

) ve metil 

amonyum asetat (CH3

COOH3NCH3

) gibi tuzlar 

oluşturabilirler.

Karboksilik asitlerin dekarboksilasyonu ile alkanlar 

oluşur!!!!!!!!

Trigliseridlerin baz (örneğin NaOH) katalizli 

hidrolizleri, yağ asitlerinin sodyum tuzları karışımını 

verir. Olay sabunlaşma (saponifikasyon) olarak 

adlandırılır, oluşan madde sabun olarak adlandırılır.

Soğukta ve asitli ortamda nitröz asitle (HNO2

) primer 

aminler, diazonyum iyonu; sekonder aminler, 

Nnitrozaminleri oluştururlar

Heterosiklik bileşikler, halka içi atomlarından en az 

biri hetero-atom [O, N, S) olan halkalı bileşiklerdir

Üçlü ve dörtlü halkalı heterosiklik bileşikler, açı 

gerginliğinden dolayı fazla kararlı yapıya sahip 

değillerdir.

Beşli halkada tek hetero-atom içeren 

bileşiklerden, aromatik özellikler gösteren oldukça 

kararlı bileşikler olan pirol, furan ve tiyofen 

önemlidirler

Pirol halkasının benzen halkasıyla 

kondensasyonundan indol halkası (benzopirol) 

oluşur.

Triptofan nedir: Seratonin üretiminde etkili B6 vitamini üretimini uyaran büyüme hormonlarının salınmasında 

ve niyasin üretiminde gerekli aesansiyel amino asit.

Furan türevleri, hayvansal organizmada 

bulunmaz, bitkilerde ise çok azdır.

Pentozlara sıcakta seyreltik mineral asitlerin etkisiyle 

oluşan furfural ve bundan elde edilen tetrahidrofuran 

ile heksozlara sıcakta seyreltik mineral asitlerin 

etkisiyle oluşan 5-hidroksi metil furfural gibi bazı furan 

türevleri önemlidir.

Beşli halkada iki hetero-atom bulunan 

bileşiklerde hetero-atomlardan en az biri azottur. 

Diazoller denen bu bileşikler 1,2-diazoller ve 1,3-

diazoller olmak üzere iki farklı şekilde olabilirler.

diazol biri azot biri farklı bir heteroatom

Beşli halkada hetero-atom olarak iki azot içeren 

azollerden imidazol (1,3 diazol) ve pirazol (1,2 

diazol) önemlidir.

İmidazol doğal halkadır. Doğada bulunan birçok 

bileşikte imidazol halkası bulunur. İmidazol halkası 

içeren birçok sentetik ilaç da yapılmıştır

İmidazol, yarı-eksojen bir amino asit 

olan histidinde, adenin ve guanin gibi 

pürin bazlarında, ürik asitte, 

hidantoin gibi ilaçlarda, B grubu 

vitaminler arasında yer alan biotinin 

yapısında bulunur. 

Histidin kalıntısı içeren birçok enzim 

vardır; bunların çoğu hidrolitik 

enzimlerdir ve imidazol kısmı 

enzimin aktif merkezini oluşturur.

Beşli halkada hetero-atom olarak azotla birlikte 

oksijen içeren diazollere oksazol, kükürt içerenlere 

ise tiyazol denir.

Tiyazol doğal halkadır. Doğada bulunan birçok 

bileşikte tiyazol halkası bulunur.

Tiyazol halkası, vitamin B1

(tiyamin)’in etkin 

halkasını oluşturur. Tiyamin pirofosfat (TPP), pirüvik 

asidi asetil-CoA’ya dönüştüren pirüvat dehidrojenaz 

enzim kompleksinin dekarboksilaz kısmının bir 

koenzimidir. Bir sülfonamid olan sülfatiyazol ile 

antibiyotik olan penisilinin yapısında da tiyazol 

halkası bulunmaktadır.

Altılı halkalı heterosiklik bileşiklerden “S” içerenler 

kararsız olduğundan önemli değildir. 

Altılı halkada tek hetero-atom olarak “N” içeren 

piridin, “O” içeren pirilyum katyonudur

Piridin, suda ve organik çözücülerde çözünen kötü 

kokulu bir sıvıdır. 

Organik kimyada ve endüstride çözücü olarak, 

bazik katalizör olarak ve bazı piridin türevlerini 

sentezlemek için kullanılır

Önemli piridin türevlerinden bazıları: Piridoksin 

(vitamin B6

), nikotinik asit (niasin), nikotinamit adenin 

dinükleotid (NAD+

), nikotinamit adenin dinükleotid 

fosfat (NADP+

Piridin halkası bitişik benzen türevleri, 

benzopiridinler olarak bilinirler.

Piran halkası bitişik benzen türevleri benzopiranlar 

olarak bilinirler <pirilyumlar için>

Kumarin türevleri ve kromon türevlerinden olan

flavonlar doğada, bitkilerde yaygın olarak 

bulunurlar.

Altılı halkada hetero-atom olarak iki azot içeren 

heterosiklik bileşikler, piridazin (1,2-diazin), 

pirimidin (1,3-diazin), pirazin (1,4-diazin) ve bunların 

benzen halkası ile bitişik türevleridir.

Pirimidin (1,3-diazin) halka sistemi, doğada en yaygın 

bulunan bir heterosiklik halka sistemidir. 

Vitamin B1

(tiyamin)’de, riboflavinde ve folik asitte pirimidin 

halkası vardır. 

Yaşamın özünü oluşturan nükleik asitlerde bulunan urasil, 

timin ve sitozin, pirimidin türevleridirler

Pirimidinin imidazol bitişik halkalı türevleri pürinler olarak 

bilinirler. 

Yaşamın özünü oluşturan nükleik asitlerde bulunan adenin

ve guanin, pürin türevleridirler. 

Kahve ve çayın etkin bileşiği olan kafein, çayda bulunan 

teofilin ve teobromin de pürin türevidirler

Pirimidin(1,3-diazin) ve pirazin (1,4-diazin) 

halkalarının kaynaşmış şekli pteridin halka sistemi 

olarak bilinir

Pteridin halkası, suda çözünen vitaminlerden olan 

folik asidin ve riboflavinin yapısında bulunur. 

Yükseltgenme-indirgenme tepkimelerinde görevli 

enzimlerin koenzimi olan flavin adenin mononükleotid 

(FMN) ve flavin adenin dinükleotidin (FAD) yapısında 

pteridin halkası bulunmaktadır.

İzoprenoidler, 5 karbonlu bir alken olan izoprenden 

(2-metil-1,3-butadien) türeyen bileşiklerdir.

Doğada yaygın olarak bulunan izoprenoidler,

terpenler ve steroidlerdir.

Terpenler, izopren (2-metil-1,3-butadien) oligomerleri 

olarak tanımlanabilirler

Terpenler, doğada yaygın olarak bulunan bileşiklerdir. 

Genellikle bitkilerde bulunurlar ve küçük moleküllü 

olanlar bitkilerin yaprakları, çiçekleri ve meyve 

kabuklarının seçkin kokularını oluştururlar. 

İzopren oligomerlerinden;

C10 olanlara monoterpenler denir. 

C15 olanlara seskiterpenler denir. 

C20 olanlara diterpenler denir.

C30 olanlara triterpenler denir.

Steroidlerin en önemli üç sınıfı; steroller, safra 

asitleri ve steroid hormonlardır