Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit (İltihabi Bağırsak Hastalıkları) Nedir?
İnflamatuar (iltihabi) bağırsak hastalıkları nedeni kesin olarak bilinemeyen, bağışıklık sisteminde sorunlar, kalıtımsal nedenler ve çevresel faktörler ile oluştuğu düşünülen crohn hastalığı ile ülseratif kolit hastalıklarını tanımlamak için kullanılıyor. Crohn ve ülseratif kolit birbirinden hem yakınmalar hem de bağırsak tutulumları açısından farklıdır.
Ülseratif kolit, kalın bağırsakla sınırlı kalıp, arada sağlam bağırsak iç yüzeyi bırakmaksızın yaygın şekilde bir tutulum gösterirken, crohn hastalığı ağızdan anüse kadar tüm sindirim sistemi iç yüzeyini tutabiliyor. Her iki hastalık da ani alevlenme ve iyileşme dönemleriyle seyrediyor.
Bu hastalıklar birçok sindirim sistemi dışı yakınmalara da sebep oldukları için sistemik yani tüm vücudu ilgilendiren hastalıklar olarak kabul ediliyor.
Ülseratif Kolit Nedir?
Ülseratif kolit, en basit şekilde, “kalın bağırsağın iç yüzünü döşeyen tabakanın ödemli, ülserli ve iltihaplı hastalığı” olarak tanımlanıyor. Lezyon, yani yaralar, tipik olarak yüzde 95 olguda bağırsağın son bölümü olan rektumdan başlıyor ve kalın bağırsağın başlangıcına doğru yayılıyor.
Tutulum devamlılık gösterdiğinden, hastalığın başladığı ve bittiği yer arasında sağlam bölge bulunmuyor. Hastalar arasında, yüzde 80 olguda sadece rektum veya “rektosigmoid bölge” yani kalın bağırsağın sol kısmında tutulum görülüyor.
Ülseratif kolit, bağırsağın tutulum yerine göre farklı isimler de alıyor. Sadece rektumun tutulması “ülseratif proktit”, sadece rektum ve sigmoid kolon tutulmasıysa “distal tutulumlu ülseratif kolit” olarak adlandırılıyor.
Hastalık, dalak köşesine kadar olan bölge tutulursa ”sol kolon tutulumlu”, çekuma (kalın bağırsağın sol yarısı) kadar olan tüm kalın bağırsak tutulursa “pankolit veya yaygın tutulumlu ülseratif kolit” şeklinde tanımlanıyor.
Crohn Hastalığı Nedir?
Crohn hastalığı en basit şekilde, yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklardaki bir veya birkaç bölümü tutabilen, tutulan bölümde kalınlaşma ve ülserlere yol açan bir iltihabi bağırsak hastalığı olarak tanımlanıyor. Crohn hastalığı adını 1932 yılında onu ilk olarak tanımlayan Dr. Burril Crohn’dan alıyor.
Crohn hastalığı tipik olarak, ince bağırsağın son kısmı veya kalın bağırsağı tutsa da, ağızdan anüse kadar, genellikle parçalı tarzda, tüm sindirim sistemini etkileyebiliyor. Hastalık nedeniyle, anüs bölgesinde “fissür” adı verilen çatlaklar ve “fistül” olarak isimlendirilen iltihap akan delikler de sıklıkla görülebiliyor. Hastalık, iyileşmeler ve alevlenmelerle seyrediyor.
Alevlenme döneminde, genellikle daha önce tutulmamış bağırsak bölümlerinin tutulumu gözleniyor. Bazen tutuluma yakın bölgelerdeki lenf bezleri de hastalıktan etkilenebiliyor. Hastalıklı bölgeler birkaç santimetre uzunlukta olabileceği gibi bir metreyi aşan uzunlukta da olabiliyor.
Tutuluma bağlı gelişen kalınlaşmalar, hastalığın olduğu bölgede bağırsak kanalının darlaşmasına yol açabiliyor.
Belirtiler
İltihabi Bağırsak Hastalıklarının Belirtileri
Ülseratif Kolit Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
- Kramp şeklinde karın ağrıları
- İshal ve ishalle birlikte kanama
- Dışkıyla birlikte sümüksü akıntı
- Sık dışkılama ihtiyacı
- Kansızlık
- İleri yaştaki bazı hastalarda kabızlık
- İştahsızlık
Crohn Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Crohn hastalığı tutulan bölgeye göre hastalarda çok değişik bulgulara yol açabiliyor. En sık gözlenen belirtiler, karın ağrısı ve ishaldir.
Crohn hastalığı’nın aktif döneminde, hastalar yorgunluk, halsizlik hissederken ateşleri yükselebiliyor, istemsiz kilo kaybediyorlar. İştahsızlık, kilo kaybı, çocuklarda gelişme geriliği ve açıklanamayan ateş diğer görülebilecek belirtilerdir.
Anal bölge tutulumunda anüs çevresinde çatlak, iltihaplı akıntı yapan fistüller, apseler hastalığın diğer bulgularından. Bazen bu şikâyetler karın ağrısı ve ishal olmadan da görülebiliyor.
- Karın ağrısı, karında şişlik
- İshal ya da kabızlık
- Dışkıyla kan gelmesi
- Yorgunluk, halsizlik
- İştahsızlık
- Kilo kaybı
- Ateş
- Anüste çatlak, apseler ve akıntılar
Tanı Yöntemleri
İltihabi Bağırsak Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı, diğer pek çok hastalıkla karışabilen belirtileri nedeniyle, yıllarca gizli kalabilen hastalıklar arasında. İşte bu nedenle, doğru ve kesin bir teşhisin gerçekleştirilmesi, vakit kaybedilmeden tedavi sürecine başlanması çok büyük önem taşıyor.
Kolit ve Crohn hastalığının tanısı patolojik incelemeyle konulmakla birlikte, hastalığın gidişatını değerlendirmek amacıyla kullanılabilecek yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Endoskopik İşlemler
- Kolonoskopi
- Gastroduoendoskopi
- Enteroskopi
- Kapsül endoskopisi
- Radyolojik Tetkikler
- Röntgen
- MRG
- BT
- Sanal Kolonoskopi
Ülseratif Kolit Nasıl Teşhis Edilir?
Kesin tanının konması için başvuran hastaların şikayetleri dinleniyor ve hikayesinde kalın bağırsaktan kanamayla birlikte görülen ishal ya da kabızlık ve bunlara eşlik eden karın ağrısı, ülseratif kolit olabileceği şüphesini doğuruyor. Ardından da yapılacak tetkikler belirleniyor. Bu tetkikleri şu şekilde sıralamak mümkün:
- Kan tahlili
- Dışkı tahlili
- Kolonoskopi
- Bağırsak mukozası biyopsisi
- BT ve MR görüntüleri
Crohn Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Crohn hastalığında da hastanın hikâyesinin ayrıntılı bir şekilde dinlenmesi büyük önem taşıyor. Çünkü gastroenteroloji uzmanı hastaya yapılacak tetkikleri buna göre planlıyor. Her tetkik her hastaya uygulanmıyor. crohn hastalığına kesin tanı konması için genellikle aşağıdaki yöntemlerden faydalanılıyor:
- Kan tahlili
- Dışkı tahlili
- Kolonoskopi ve Gastroduodenoskopi
- Biyopsi
- BT ve MR görüntüleri
Tedavi Yöntemleri
İltihabi Bağırsak Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?
İnflamatuar bağırsak hastalıklarında, hastaya göre planlanmış bir tedavi gerçekleştirilmesi gerekiyor. Bu nedenle de, tedavinin bir gastroenteroloji uzmanı tarafından takip edilmesi şart.
Gerektiğinde ilaç değişikliklerinin yapılması ve kullanılan ilaçların tüm özelliklerini bilinmesi büyük önem taşıyor.
Ayrıca cerrahi tedavinin gerekli olup olmadığı, ne zaman ve nasıl yapılması gerektiği de gastroenterolog ve inflamatuar bağırsak hastalıkları konusunda uzmanlaşmış cerrah tarafından birlikte değerlendirilerek verilmesi gereken kararlardan.
Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığında İlaç Tedavisi
Ülseratif kolit ve crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarında, ilk tedavi seçeneği genellikle ilaç tedavisi oluyor. Ancak bunların yan etkisi olan ilaçlar olduğu, özellikle gençlerde ilaç tedavisinin titizlikle planlanması gerektiğinin unutulmaması gerekiyor.
İlaç tedavisi uygulanan hastalarda, uzun bir süre sonunda olumlu sonuç alınamazsa cerrahi tedavi seçeneği değerlendiriliyor.
Ülseratif Kolit ve Crohn Hastalığında Cerrahi Tedavi
Cerrahi tedavi kararının, hastayı takip eden gastroenteroloji uzmanı ve bu alanda deneyimli bir cerrah tarafından işbirliği içinde verilmesi gerekiyor.
Ülseratif kolit hastalığında, kalın bağırsağın tümünün ya da büyük kısmının ameliyatla çıkarılması hastalık için kür imkanı sağlayabiliyor.
Crohn hastalığında, anüs çevresindeki apse, fistül gibi rahatsızlıklarda, bu bölgeye yönelik lokal bazı girişimler yapılabilirken, bazı hastalarda iltihabi bağırsak bölümünün çıkarılıp, açıkta kalan bağırsak uçlarının uç uca birleştirilmesi gibi daha büyük operasyonlar da gerekebiliyor.
